Giấy than là một loại giấy mỏng, bán trong suốt, thường được phủ một lớp than chì hoặc than màu xanh. Lớp phủ này cho phép bạn sao chép đường nét của một hình ảnh hoặc họa tiết khác bằng cách chà xát nhẹ mặt sau của giấy. Cùng khám phá cách dùng giấy than để vẽ hoặc sao chép đơn giản trong bài viết dưới đây.

Các loại giấy than và cách lựa chọn phù hợp

Giấy than xanh 

• Giấy than xanh vốn dĩ quen thuộc với nhiều thế hệ học sinh, là loại giấy than truyền thống với lớp than màu xanh đậm phủ trên bề mặt giấy.
• Cách sử dụng giấy than xanh khá đơn giản, khi đặt giấy than xanh vào giữa 2 văn bản thì nội dung viết ở văn bản bên trên sẽ được sao chép toàn bộ xuống văn bản bên dưới giấy than. 

Giấy than trắng

• Giấy than trắng không giới hạn việc sao chép bản vẽ đen trắng mà có thể áp dụng với hình ảnh, họa tiết có màu sắc phong phú. Lớp than trong suốt cho phép nhìn xuyên thấu màu gốc, giúp việc sao chép chi tiết màu sắc chính xác hơn.
• Cách sử dụng giấy than trắng tương tự như giấy than xanh, chỉ khác ở việc bạn sẽ nhìn xuyên qua lớp than trong suốt để sao chép nét vẽ và màu sắc lên bề mặt bên dưới.

Giấy than than chì

Giấy than than chì, với lớp phủ than chì nguyên chất, là lựa chọn cổ điển cho các họa sĩ, thợ kim loại và thợ xăm hình. Nét vẽ bằng giấy than than chì mang đậm phong cách mạnh mẽ, tự nhiên, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.

Cách sử dụng giấy than chì tương tự như hai loại giấy than trên: 

• Chuẩn bị: Đặt bản gốc lên mặt phẳng, phủ giấy than than chì lên trên và cố định chắc chắn.
• Chép nét: Sử dụng các dụng cụ chuyên dụng như bút chì than chì, que chà than chì hoặc khăn mềm để chép nét. Lực đè tùy thuộc vào độ đậm nhạt mong muốn.

Vì giấy than than chì dễ lem và khó tẩy xóa, hãy nhớ kiểm tra kỹ lưỡng bản gốc trước khi chép để tránh sai sót.

Giấy than không chì

Loại giấy than này không chứa mực rời, hoạt động dựa trên phản ứng hóa học giữa hai lớp giấy chuyên dụng. Bản sao chép có màu than chì hoặc đen, thường được sử dụng trong các bộ sao chép liên thanh.

Cách dùng giấy than để vẽ

Những vật liệu cần thiết:

• Giấy than (màu xanh hoặc trắng)
• Giấy vẽ (giấy trắng hoặc giấy màu)
• Bút chì hoặc bút kim
• Băng dính hoặc kẹp giấy
• Giấy nhám (tùy chọn)

Cách sử dụng giấy than để vẽ:

1. Đặt giấy than lên trên hình mẫu: Xếp chồng các lớp giấy theo thứ tự: bản gốc, giấy than (mặt than hướng xuống), giấy vẽ. Điều chỉnh sao cho hình mẫu nằm chính xác vị trí mong muốn trên giấy vẽ.

2. Cố định mẫu vẽ: Chọn một mặt phẳng, cứng cáp như bàn vẽ hoặc mặt bàn để đặt giấy vẽ và giấy than. Cố định các lớp giấy bằng kẹp giấy hoặc băng keo để đảm bảo chúng không bị xê dịch trong quá trình sao chép.

3. Sao chép đường nét: Dùng bút chì hoặc bút kim, chà xát nhẹ nhàng mặt sau của giấy than theo đường nét của hình mẫu. Lực chà vừa phải để than chì hoặc than xanh được chuyển sang giấy vẽ mà không làm rách hoặc nhăn giấy.

4. Kiểm tra và chỉnh sửa: Nhẹ nhàng nhấc giấy than lên để kiểm tra bản sao. Nếu cần, bạn có thể chà xát lại những nét chưa rõ ràng hoặc dùng bút chì để vẽ thêm các chi tiết mong muốn.

5. Hoàn thiện bản vẽ: Sau khi hoàn thành bản sao, bạn có thể tách bản sao ra khỏi bản gốc cùng giấy than và tiếp tục vẽ thêm các chi tiết, tô màu, hoặc hoàn thiện tác phẩm theo ý tưởng của mình.

Cách dùng giấy than để sao chép tài liệu

Dù ngày nay đã có máy photocopy, máy in hiện đại, song nắm được cách dùng giấy than vẫn là kỹ năng hữu ích, có thể giải quyết những nhu cầu sao chép đơn giản, tiết kiệm khi cần thiết, ví dụ như những lúc nhân viên thu ngân cần đưa bản sao hoá đơn ngay tại thời điểm giao dịch cho khách hàng, hay khi cần sao chép nét chữ viết tay chân thực nhất.

Những dụng cụ cần thiết:

• Giấy than: Chọn loại giấy than phù hợp với mục đích sử dụng. Giấy than xanh thích hợp cho sao chép tài liệu, giấy than trắng dành cho vẽ.
• Giấy gốc: Bản gốc của tài liệu, hình ảnh, bản vẽ cần sao chép.
• Giấy sao chép: Giấy trắng chất lượng tốt để nhận được bản sao đẹp mắt.
• Bút chì hoặc bút bi: Dùng để tô màu lên giấy than.
• Kẹp giấy: Giữ chặt giấy gốc, giấy than và giấy sao chép trong quá trình sao chép.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Kẹp giấy than vào giữa: 

• Đặt giấy than úp mặt màu lên giấy gốc, mặt nhám hướng lên trên.
• Kẹp chặt giấy gốc, giấy than và giấy sao chép trên bàn vẽ để tránh xô lệch trong quá trình sao chép.

Bước 2: Sao chép nội dung:

Dùng bút chì nhọn và cứng (2H trở lên), viết hoặc vẽ trên giấy gốc với lực vừa phải. Mực than sẽ được in lên giấy trắng bên dưới, tạo bản sao.

Bước 3: Kiểm tra và điều chỉnh: 

Sau khi sao chép, nhẹ nhàng gỡ bỏ giấy than và kiểm tra bản sao. Nếu mờ hoặc chưa chính xác, có thể lặp lại bước 2 với lực nhấn mạnh hơn.

Mẹo hay sử dụng và bảo quản giấy than đúng cách

Hướng dẫn mẹo dùng giấy than hiệu quả

• Để đảm bảo độ chính xác, bạn có thể đặt một tấm bìa cứng bên dưới lớp giấy, tạo bề mặt cứng cáp hơn.
• Dùng bút chì mới, được gọt nhọn để tránh nét vẽ bị thô và thiếu sắc nét.
• Nếu bạn vẽ sai trên bản sao, dùng khăn giấy khô hoặc cục gôm mềm để tẩy nhẹ nhàng, tránh làm hỏng giấy.
• Giấy than trắng tuy hữu ích cho bề mặt tối màu, nhưng hãy cân nhắc vì khó tẩy xóa hơn.
• Thử nghiệm trước trên một mảnh giấy nhỏ trước khi sao chép lên vật liệu chính thức. Áp lực quá mạnh có thể làm rách giấy than hoặc khiến bản sao chép đậm hơn mong muốn. Ngược lại, áp lực quá nhẹ có thể khiến các đường nét mờ nhạt.
• Nếu bản gốc khó nhìn, bạn có thể đặt nó lên bàn đèn để ánh sáng xuyên qua, giúp việc sao chép dễ dàng hơn.
• Đặt một tờ giấy trắng bên dưới bản sao để tránh lem mực than sang giấy khác. Mực than có thể bám bẩn tay và quần áo, nên cẩn thận trong quá trình sử dụng.
• Bàn tay dính mồ hôi có thể làm lem màu than, ảnh hưởng đến độ sắc nét của bản sao chép.

Cách bảo quản giấy than

• Kiểm soát độ ẩm: Lưu trữ giấy than trong môi trường khô ráo, thoáng mát, tránh xa nguồn ẩm ướt như phòng tắm, bếp núc. Sử dụng các hộp đựng chuyên dụng hút ẩm hoặc tủ chống ẩm để bảo quản tối ưu.
• Ngăn chặn ánh sáng: Tránh để giấy than tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời. Cất giữ giấy trong hộp kín, tủ tối hoặc sử dụng giấy chống nắng chuyên dụng.
• Kiểm soát nhiệt độ: Tránh để giấy than gần nguồn nhiệt như lò sưởi, bếp gas. Nhiệt độ phòng lý tưởng dao động từ 20-25 độ C.
• Cất giữ cẩn thận: Không để giấy than quăng quật, gập nếp. Dùng các kẹp giấy, ống đựng giấy chuyên dụng để giữ cho giấy phẳng phiu.
• Sử dụng đúng cách: Giấy than rất dễ rách và để lại dấu vân tay. Khi sử dụng, luôn đeo găng tay cotton mỏng để tránh làm hỏng bề mặt giấy. Dùng tay cầm nhẹ nhàng, tránh kéo căng hay chà xát.
• Phân loại và sắp xếp: Sắp xếp giấy than theo kích thước, loại, tần suất sử dụng để dễ dàng tìm kiếm và sử dụng.
• Vệ sinh định kỳ: Thường xuyên kiểm tra giấy than, loại bỏ bụi bẩn và các mảnh vụn bằng cọ mềm hoặc khăn khô.

Xem thêm: Các loại giấy mỹ thuật phổ biến hiện nay